Ο αντισυμβατικός Alex Katz

της Θεοδώρας Μήτσου

Ο μεγάλος Αμερικανός καλλιτέχνης Alex Katz γεννήθηκε το 1927 στο Brooklyn και σπούδασε στο Cooper Union της Νέας Υόρκης, ένα από τα πιο αναγνωρισμένα art schools στον κόσμο. Ξεκίνησε τη μακρά του πορεία στη μοντέρνα τέχνη, πειραματιζόμενος με τον κυβισμό και ακολουθώντας το ρεύμα της σχολής Bauhaus. Ως ένας από τους πιο αγαπητούς καλλιτέχνες της Αμερικής, εδώ και έξι δεκαετίες, έχει δημιουργήσει κομψούς πίνακες, όπου απεικονίζει στιγμές και ιδανικά της εύρωστης αμερικανικής κοινωνίας, και έχει γίνει η λυδία λίθος για μια ολόκληρη γενιά νεότερων ζωγράφων.

Τη δεκαετία του 1950 άρχισε να ζωγραφίζει, αποτυπώνοντας πρόσωπα και αντικείμενα που συναντούσε σε ήδη υπάρχουσες φωτογραφίες. Όντας πάντα έντονα ανταγωνιστικός, ένιωσε την υποχρέωση να θέσει τη δουλειά του σε άμεση αντιπαράθεση με εκείνη των αφηρημένων εξπρεσιονιστών της εποχής, όπως ο Pollock και ο Mark Rothko: σε αντιδιαστολή με τους μεγάλους, επιθετικούς, macho πίνακές τους, ο Katz αποφάσισε να «κυριαρχήσει» σε αυτούς ζωγραφίζοντας πιο ευχάριστα και φωτισμένα τοπία.

Στη δεκαετία του 1960, το προσωπικό του στιλ άρχισε σταδιακά να εξελίσσεται και να καταγράφει την καλλιτεχνική σκηνή τέχνης της Νέας Υόρκης, ζωγραφί- ζοντας φίλους ποιητές, όπως ο Frank O’Hara και ο Edwin Denby, σε στιγμιότυπα από κοινωνικές συναναστροφές. Και ενώ ο Andy Warhol και ο Jasper Johns εισήγαγαν την πολιτική στην τέχνη τους, ο Katz ζωγράφισε τη λίμνη και τα δέντρα γύρω από το καλοκαιρινό του σπίτι στο Maine. Ποτέ δεν γνώριζε αν τα έργα του θα ταξιδέψουν, όμως ήξερε πως δεν είναι συμβατικά.

Από το 1968 και έπειτα, το Μεγάλο Μήλο είχε βαθιά επίδραση στη διαμόρφωση της καλλιτεχνικής σταδιοδρομίας του ευκίνητου και ψηλόλιγνου Katz. Περιγράφοντας την πόλη ως «αδύνατο, άθικτο τόπο», έχει παραδεχτεί πως η πόλη άλλαξε εντελώς μετά την εμφάνιση του Pollock και πως αυτό με τη σειρά του οδήγησε τον Katz να αναζητήσει αυτό που αποκαλεί “άμεσο παρόν” στα έργα του.

Το θέμα του πίνακα, για τον Katz, είναι σχεδόν αμελητέο: αυτό που έχει σημασία για εκείνον είναι ο αντίκτυπος ενός ολοκληρωμένου έργου ζωγραφικής – της ποιότητας που αποκαλεί «γρήγορο φως». Για εκείνον η επιφάνεια αποτελεί τον πυρήνα. Αντλεί έμπνευση από διαφημιστικά σποτ και καμπάνιες, από την εμπορική απεικόνιση σε διαφημιστικές πινακίδες, ταινίες, τηλεόραση.

Πράγματι, οι πίνακές του τη δεκαετία του ’50 ήταν προάγγελος της Pop Art: ζωγράφιζε μεγάλες, μεμονωμένες φιγούρες, σε αντίθεση με ένα μονόχρωμο φόντο. Οι ταινίες επηρέασαν την κοινωνική, ηθική και οπτική ιδέα του για τον κόσμο. Ο τρόπος που μιλούσαν οι άνθρωποι, το ντύσιμο, οι κινήσεις, το βλέμμα. Έντονα συναισθήματα, όπως αγάπη, ευτυχία, εγκληματικότητα και τιμωρία.

Συνήθως οι χαρακτήρες στους πίνακές του είναι κομψοί, επαγγελματικά ντυμένοι και λαμπερά φωτισμένοι, σαν μοντέλα. Φαίνονται εύποροι, παρόλο που οι περισσότεροι από τους πίνακές του απεικονίζουν μέτριους ποιητές και ζωγράφους. Η αντίληψή του για τη ζωγραφική είναι πως αποτελεί το προνόμιο και ανυψώνει τους πρωταγωνιστές μέσα από τα μάτια του. Απορρίπτοντας την ιδέα της αφηγηματικής τέχνης, ο Katz θεωρεί τα έργα του ρεαλιστικά, περιγράφοντας τον εαυτό του ως έναν «φανταστικό μποέμ χαρακτήρα». Παρά την επιτυχία του, πάντα μιλάει ταπεινά για το έργο του και ξεχειλίζει από συναισθήματα όταν αναφέρεται στην Ada, τη σύζυγο και μούσα του, την οποία απεικονίζει με αξιοθαύμαστη συνέπεια από το 1958 σε πάνω από 200 έργα μέχρι σήμερα.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Katz έχει παρουσιάσει από το 1959 πάνω από 200 ατομικές και 500 ομαδικές εκθέσεις παγκοσμίως. Έργα του εκτίθενται σε κορυφαία ιδρύματα, όπως το Ιρλανδικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο Δουβλίνο, το Whitney Museum of American Art στη Νέα Υόρκη και το Centro de Arte Contemporáneo στη Μάλαγα της Ισπανίας. Επίσης, τα έργα του ανήκουν σε πάνω από 100 επιδρα- στικές δημόσιες συλλογές παγκοσμίως και έχει διοριστεί μέλος της American Academy of Arts and Letters.

Popular
Recent
Style