του Χρήστου Ζαμπούνη

Στα μέσα του 19^ου αιώνος η Βρεταννική Αυτοκρατορία ελέγχει το 25% της εκτάσεως του πλανήτη και ένα σαφώς μεγαλύτερο ποσοστό των ναυτικών διαδρομών, ως θαλασσοκράτειρα. Η παντοδυναμία της επεκτείνεται κάθε ημέρα και περισσότερο, χάρις σε ένα πυκνό δίκτυο ιεραποστόλων – εξερευνητών, οι οποίοι δεν διστάζουν να διακινδυνεύσουν την ζωή τους για να ανακαλύψουν νέες χώρες και νέους θησαυρούς, δηλαδή φυσικούς πόρους. Ένας από αυτούς τους explorers, όπως ονομάζονται εις την αγγλικήν, είναι ο δόκτωρ David Livingstone (1813-1873). Η «εξαφάνισίς» του, η οποία συνοδεύθηκε από την αποστολή του Henry Morton Stanley με σκοπό την εύρεσή του, συνετέλεσαν αποφασιστικώς στην δημιουργία του βικτωριανού μύθου του κορυφαίου εξερευνητού της Αφρικής.

Ταπεινής καταγωγής, αναγκάσθηκε να εργασθεί από την ηλικία των 10 ετών, σε μία κλωστοϋφαντουργία της Σκωτίας, τόπο της γεννήσεώς του. Παραλλήλως, η αστείρευτη ενέργεια και θέλησή του τον οδήγησαν στο νυκτερινό σχολείο και στην απόκτηση γνώσεων που θα τον βοηθούσαν στην συνέχεια.

Το 1834, σε ηλικία 21 ετών, ο Livingstone φέρνει στην οικία του μία μπροσούρα, η οποία έγραφε ότι ζητούνται ιατροί – ιεραπόστολοι στην Κίνα. Με αυτόν τον τρόπο, έπεισε τον υπερ-θρήσκο πατέρα του να τον βοηθήσει να σπουδάσει Θεολογία και Ιατρική, στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. Η συνέχεια είναι μυθιστορηματική. Με το πέρας των σπουδών του και την χειροτονία του ως πάστωρ, αναχωρεί για τη πρώτη του αποστολή στο προτεκτοράτο της Bechuanaland, της σημερινής Μποτσουάνα.

Από εκεί, συνοδευόμενος από μία ομάδα ιθαγενών Μακαλόλο, θα επιχειρήσει μία σειρά ταξιδίων που θα του επιτρέψουν να ανακαλύψει, μεταξύ άλλων, τους καταρράκτες του Ζαμβέζη ποταμού, μετονομασθέντων υπ’ αυτού σε Victoria Falls, προς τιμήν της βασιλίσσης. Θα είναι ο πρώτος που θα διασχίσει την αφρικανική ήπειρο από τον Ατλαντικό έως τον Ινδικό Ωκεανό, θέτοντας τις βάσεις του μετέπειτα βρεταννικού αποικισμού. Η θεωρία του περικλείεται στα 3 «C»: «Christianisation, Commerce, Civilisation». Δηλαδή, «Εκχριστιανισμός, Εμπόριο, Πολιτισμός».

Στο πρώτο θα αποτύχει, στο δεύτερο θα θριαμβεύσει, και στο τρίτο θα αφήσει ερωτηματικά. Τιμημένος πολυπλεύρως εν ζωή, ο Livingstone «ηρωοποιήθηκε» μετά θάνατον, ως «παράδειγμα κοινωνικής επιτυχίας μέσω της εργασίας, την δύναμη του χαρακτήρος και την εμμονή του». Καταλυτικό ρόλο στην υστεροφημία του έπαιξαν οι ανταποκρίσεις του Henry Morton Stanley στην εφημερίδα «New York Herald», ενώ ιστορική έμεινε η ατάκα που είπε ο Stanley όταν τον βρήκε, επί τέλους, δίπλα στην Λίμνη Ταγκανίκα: «Dr Livingstone I presume», ένα μνημείο της βικτωριανής αβροφροσύνης εν μέσω της ζούγκλας.