Le Corbusier | MANCODE STYLE

Το 1965 ο Tadao Ando επεβιβάσθη του Υπερσιβηρικού Σιδηροδρόμου με προορισμό το Παρίσι. Σκοπός του μακρινού ταξιδιού του Ιάπωνα αρχιτέκτονος ήταν να συναντήσει το ίνδαλμά του, τον Le Corbusier. Η συνάντησις δεν έλαβε χώρα, λόγω του αιφνιδίου θανάτου του Ελβετού αρχιτέκτονος, όμως ο Ando δεν τον ξέχασε. Όταν ήλθε, προσφάτως, και η δική του σειρά να τιμηθεί από το Centre Pompidou, με μια ρετροσπεκτίβα σε όλες του τις δηλώσεις δεν έπαψε να υπενθυμίζει το πόσο επηρεάσθηκε από τον Le Corbusier.

Γεννηθείς το 1887 στο χωριό Le Chaux-de-Fonds, ο Charles Henry Jeanneret, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στην αρχιτεκτονική του 20ού αιώνος, όχι μόνο με τα έργα του, αλλά και με τα έργα των μαθητών του ή των θαυμαστών του, στο επάγγελμα – και είναι χιλιάδες.

Έχει ενδιαφέρον στο σημείο αυτό να επισημανθεί η επιρροή που άσκησε επάνω του η αρχαία Ελλάδα τόσο στον αισθητικό όσο και στον ιδεολογικό τομέα. Για όσους ενδιαφέρονται να εντρυφήσουν στη συγκεκριμένη θεματολογία, υπάρχουν στα ελληνικά δύο βιβλία, το «Η Χάρτα των Ελλήνων» (εκδόσεις Ύψιλον) και «Κείμενα για την Ελλάδα» (εκδόσεις Άγρα). Η αρθρογραφία του μετέπειτα, στο πε- ριοδικό «Voyage en Grece», που εξέδιδε στον Μεσοπόλεμο ο Ηρακλής Ιωαννίδης, διευθυντής της ναυτιλιακής εταιρείας «Neptos», συμφερόντων του Λεωνίδα Εμπειρίκου, αποτελεί ένα τρανό παράδειγμα «ελληνικότητας».

Ας μου επιτραπεί να αναδημοσιεύσω ένα απόσπασμα της συνεντεύξεως που παρεχώρησε στο περιοδικό «Modulus» του Virginia School of Architecture.

• Όταν πήγα στην Ακρόπολη, στην ηλικία των 20 ή των 21 ετών, όταν πέρασα επτά εβδομάδες μπροστα από τον Παρθενώνα, είδα ότι οι Έλληνες είχαν κάνει κάτι συναρπαστικά παράδοξο: αυτό ήταν μάρμαρο σμιλεμένο σαν ζάχαρη, ένα φανταστικό κατασκεύασμα που από ξύλινες κολόνες είχε γίνει μαρμάρινο με τα τρίγλυφα και όλες αυτές τις λεπτομέρειες, είχε γίνει με τόση τέχνη που μπορούσες μόνο να βγάλεις το καπέλο σου.

Μπορεί να πει κανείς ότι ο Παρθενώνας δεν είναι λειτουργικός, αλλά αυτό δείχνει πόσο περιοριστική είναι η έννοια του λειτουργικού. Και ο Παρθενώνας είναι σίγουρα ένα από τα μεγαλύτερα έργα της ανθρωπό- τητας.

Οπότε πιστεύετε ότι ο Παρθενώνας είναι λειτουργική αρχιτεκτονική;
Όχι, όχι, να το θέσω αλλιώς, είναι λειτουργία γιατί μας συγκινεί.
Μπορούμε να πούμε ότι είναι διακοσμητική αρχιτεκτονική;
Όχι, με τίποτα
Γιατί όχι;
Γιατί απλώς δεν μπορούμε
Τότε τι είναι;
Είναι απλή και καθαρή αρχιτεκτονική
Σας έχει επηρεάσει άλλη αρχιτεκτονική πέρα από την ελληνική;
Όχι.

Το πνεύμα της Ακροπόλεως υπήρξε καθοριστικό για την μετέπειτα πορεία του. Ακόμη και όταν σχεδίαζε την «Villa Savoye», αυτό το τέμενος του μοντερνισμού, σημείωνε: «Ο μόνος μου δάσκαλος είναι το παρελ- θόν». Εκεί έγκειται, άλλωστε, η επανάστασις που επέφερε στην Αρχιτεκτονική: μία ουτοπική προσέγγισις της συγχρό- νου υπάρξεως, συνδυασμένης με μία επιστροφή στις ρίζες. Χαρακτηριστικά είναι δύο έργα του. Στην κορυφή του λόφου του Ronchamp επιχειρεί να κτίσει την δική του Ακρόπολη, ενώ στην ταράτσα της Unite d’ Habitation της Μασσαλίας

στήνει τα δικά του αρχαία ερείπια με μπετόν. Παρ’ ότι υπέ- γραψε στην εξηντάχρονη επαγγελματική του σταδιοδρομία μόνον 70 κτίρια και 40 πολεοδομικά έργα, ανάμεσά τους το Καπιτώλιο του Chandigarh στην Ινδία, το National Museum of Western Art του Τόκυο ή το ομώνυμο κέντρο στην Ζυρί- χη, και το Carpenter Center στην Μασσαχουσέτη των Η.Π.Α., είναι ο μοναδικός αρχιτέκτων στην ιστορία της σύγχρονης Αρχιτεκτονικής του οποίου 17 κατασκευές συγκαταλέγονται στον κατάλογο των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.

Αρκετά από αυτά, όταν ανηγέρθησαν, δημιούργησαν διαμάχες με τους πολέμιους, που μιλού- σαν για σκάνδαλο. Παρατηρώντας τα όμως σήμερα, αναγνωρίζει κανείς την ιδιοφυΐα και την πρωτοπορία. Θα ήταν παράλειψις να μην αναφέρω την πολυσχιδή κληρονομιά που άφησε στην ανθρωπότητα ο Le Corbusier, πέραν της αρχιτεκτονικής: 34 βιβλία, 44 γλυπτά, 8.000 σχέδια και περίπου 400 πίνακες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζω τον πρώτο του, «La cheminée», εμπνευσμένο από την Ακρόπολη, μια καθαρή δημιουργία του πνεύματος, τη γλυπτική ενσω- μάτωση μιας ιδέας, όπως την προσδιόρισε.

Ουδείς, πλέον, δύναται να αναφέρεται στην αρχιτεκτονική του 20ου αιώνος αγνοώντας τον.

Tου Χρήστου Ζαμπούνη

Photo Credits: GettyImages/IdealImage