του Μισέλ Νικολαρέα

“Ο Ζακ Κουστώ αισθάνεται ευτυχισμένος στην τοποθεσία βυθός” θα ήταν ένα από τα status updates του JYC αν ζούσε σήμερα. Είμαι σίγουρος ότι ο παππούς μου θα λάτρευε τις νέες τεχνολογίες, παραδέχεται ο εγγονός του Philippe Cousteau.

Μα δεν χωράει αμφιβολία. Πολλά από τα πράγματα που κάνουμε σήμερα με μια GoPro ή μ’ένα smartphone ο JYC τα έκανε πριν από 60+ χρόνια και η συμβολή του τόσο στην εξέλιξη της τεχνολογίας, όσο και στην «τέχνη της αφήγησης», είναι τεράστια. Γιατί εκτός από εξερευνητής και θαλασσοπόρος, ήταν ένας καταπληκτικός «αφηγητής». Ο JYC δεν ήταν δημόσιος υπάλληλος, ούτε καν ιδιωτικός. Δεν δούλευε για ερευνητικό κέντρο ή για λογαριασμό κρατικής υπηρεσίας, όπου οι έρευνές του θα έμπαιναν σε κάποιο επιστημονικό δοκίμιο, να διαβαστούν από ένα «συγκεκριμένο» επιστημονικό κοινό, να σχολιαστούν σε κάποιο συμπόσιο και μετέπειτα να αρχειοθετηθούν και να φυλαχθούν σε μια βιβλιοθήκη ενός ιδρύματος.

Ήταν ένας μοντέρνος «παραμυθάς». Γιγάντια καλαμάρια, πολύχρωμες μέδουσες μπαλαρίνες, σαλάχια «διαστημόπλοια», καρχαρίες δολοφόνοι, «νταλίκες» φάλαινες σε κονβόι, είναι μερικοί από τους ήρωες των «παραμυθιών» του, γιατί τα ντοκιμαντέρ του μόνο με παραμύθια μπορούν να συγκριθούν. Αν ο βραβευμένος με 2 Όσκαρ και 10 Έμμυ κινηματογραφιστής σήμερα, το Instagram του θα είχε εκατομμύρια followersκαι κάθε fb live video του θα γινόταν viral.

Ο Mike Horn, ο μεγαλύτερος εν ζωή εξερευνητής, γεννημένος το 1966 (προ Internet εποχή) είναι ένας από τους χιλιάδες ανθρώπους που έχει εμπνεύσει και επηρεάσει ο JYC. Ο ίδιος μας λέει: «όταν ήμουν παιδί, το μόνο που ήθελα, ήταν να βρεθώ στο Καλυψώ, το σκάφος του Κουστώ. Ήταν το μόνο πρόγραμμα στην τηλεόραση που οι γονείς μου επέτρεπαν να παρακολουθώ. Έγραψα εκατοντάδες γράμματα στην παραγωγή να με στείλουν εκεί».

Ως πρωτοπόρος, έχοντας από το 1943 κατασκευάσει την πρώτη αυτόνομη στολή κατάδυσης και την πρώτη αδιάβροχη θήκη κάμερας, δεν σταμάτησε ποτέ να εξελίσσεται. Το 1948, μαζί με τον Philippe Tailliez, πραγματοποίησε την πρώτη υποβρύχια αρχαιολογική αποστολή σε αναζήτηση του ρωμαϊκού ναυαγίου Mahdia, σηματοδοτώντας έτσι την έναρξη της ενάλιας αρχαιολογίας. Το 1953 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο «Ο σιωπηλός κόσμος», το οποίο γίνεται best seller, ξεπερνάει τα 5 εκατομμύρια αντίτυπα και μεταφράζεται σε 22 γλώσσες.

Το 1966 ξεκινάει τη συνεργασία του με το αμερικάνικο τηλεοπτικό δίκτυο ABC. Η ωριαία εκπομπή «Ο κόσμος του Jaques Yves Cousteau», «σπάει» τα μηχανάκια των τηλεμετρήσεων.

Εκατομμύρια τηλεθεατές καθηλώνονται μπροστά στους δέκτες. Ο ίδιος αντιλαμβάνεται την «δύναμη» που έχει αυτό το καινούργιο μέσο στον κόσμο και αποφασίζει με την δουλειά του να περάσει ένα μήνυμα αφύπνισης σχετικά με την καταστροφή του θαλάσσιου οικοσυστήματος και να προσελκύσει όσο το δυνατό περισσότερο κόσμο στην προσπάθεια αποκατάστασής του. Για τον ίδιο λόγο ιδρύει το 1973 την “Cousteau Society”.

Ο JYC πέθανε το 1997. Δεν πρόλαβε να κάνει fly-board, ούτε κατάδυση με seabob. Ευτυχώς όμως οι εμπνευστές τους πρόλαβαν να δουν τα ντοκιμαντέρ του.

Photo: Getty Images/Ideal Image